22.YILINA 15 KASIM’DA BAŞLIYOR!
2003 yılından beri süregelen ve ilk beş yıl Microsoft Türkiye’nin desteğiyle gelişen, ekip ruhuna yani İMECE’ye odaklı “Bilişimci Martı Projeleri”, önceleri sadece ulusal ortamda ve K-12 öğrencilerine yönelik iken zaman içinde 4 farklı kategoriye ve uluslararası boyuta evrilmiş ve bilişim destekli bir sorun çözme projesi haline gelmiştir.
21. Yüzyıl okullarının hedefi; ezberci eğitim sonucu sadece çoktan seçmeli sorulara yanıtı tanıyarak yanıt veren değil, düşünüp irdeleyerek sorunların ana ve kök nedenlerine inebilen ve bilimsel araçları kullanarak sorun çözmeyi bir ekip olarak başarabilen gençler ve çocuklar yetiştirmek, yönlendirmek olmalıdır. Bu konuda 1990’lı yılların başından beri yaptığı çalışmalar, eğitimde kalite geliştirme konusunda gösterdiği çabaların sonucunda Dr. Köksal tarafından geliştirilen sorun çözme yöntemi olan: “İmece Halkaları”; “2005 Türkiye Yaratıcı Kalkınma Fikirleri” yarışmasına katılan 839 projeden ödül alan 23 projeden biri oldu. O zamanlar henüz Boğaziçi ve Yıldız Teknik Üniversitelerindeki derslerinde yönlendirdiği 16 projeyle kazanılan ödüllü yöntem, bugün beş binden fazla projede kullanılmış olup hem yalnızca ülke içinde değil, ülke dışında da öğretmen ve öğrencilere yol göstermektedir. Rekabetin değil, yardımlaşmanın ve katılımcıların kendileriyle yarıştıkları anlayışın ender örneklerinden biri olan yöntem, kalitenin temel felsefesi olan “Planla, Uygula, Kontrol et, Önlem olarak hayata geçir (PUKÖ)” anlayışına göre işlemekte, her adımda sıkça teknoloji desteği almaktadır.
Proje 2004 yılı itibariyle, önce Microsoft Türkiye’nin dolayısıyla MEB Eğitim Teknolojileri Daire Başkanlığının dikkatini çekti. Hayal Köksal, Microsoft’un 2005 yılında MEB ile yürütmeye başlayacağı “Yenilikçi Öğretmenler Programı”nın danışmanı, dünya çapındaki programın Türk okullarına yerelleştiricisi, Türkçe dokümanlarını hazırlayıcısı ve eğiticinin eğiticisi oldu ve dünya çapındaki “Microsoft Innovative Teachers” Programını Türk okulları için uyarlama görevini büyük bir gururla üstlendi. 2006 yılına kadar resmi okullar değil ama Türk özel okulları projeye katılıp ödüller almaya başladılar. Hatta web eğitimlerini ve Ödül törenlerini 5 yıl boyunca Microsoft Türkiye üstlendi ve Boğaziçi Üniversitesi, BTS’de ve gerçekleştirdi.
2006 yılında MEB-Eğitek bir yazıyla tüm Türkiye’deki öğretmenleri “Bilişimci Martılar” projelerine katılmaya davet edip Mersin Hizmetiçi Eğitim Enstitüsünde gönüllülükle toplanan 145 öğretmene Hayal Köksal’ın 2 gün süreyle “Bilişimci Martı Koordinatörü yetiştirme eğitimi” vermesini sağladı ve bu öğretmenlerden okul çevrelerinde “Bilişimci Martı” projesi yapmalarını istedi. Bu istekten 93 proje doğdu ve hepsi Başkent Öğretmen Evinde büyük bir eğitim fuarı ve ödül töreni esnasında toplumla paylaşıldı.
2007 yılında üstün zekalı öğrencilerin yanında “Engelliler”, 2013-2014 akademik yılında “K-12” öğrencilerinin yanında “Üniversiteliler” ve 2017 yılında da Datça İmecesi ile “Toplum martıları” kategorileri sürece eklendi. 2018 yılında üniversitelerin “Yüksek lisans öğrencileri” projede yer almaya başladı. Bu yıl Martılar ödüllerini 7. Kez Hindistan’daki City Montessori School’da WCTQEE ve CMS Education yöneticileri tarafından gerçekleştirilecek olan “25. International Convention for Students’ Quality Circles” etkinliği sırasında 7 Aralık 2024 tarihinde Lucknow’da alacak.
Projenin Amacı:
Bilişim teknolojilerinin yoğun kullanıldığı günümüzde, ülkemizin temel değerlerinden biri olan “İmece” kültüründen uzaklaşmadan katılımcıların;
- Teknolojiyi etkin kullanabildiği, sorunlarının ayırdına varıp alanyazını konusunda araştırma yapabildiği,
- Sorunların ana ve kök nedenlere inerek geliştirdiği stratejileri uygulamaya geçerek çözümlerini ve önerilerini web sayfası ve/ya Blog aracılığıyla paylaşıma açabildiği
- Yaratıcı, yenilikçi ve çağdaş gelişimini amaçlamaktadır.
- “Ezbere son!” dedirten bu ekip çalışması; “Zaman”ı, “Toplantı”yı ve “Çatışma”yı yönetmenin şifrelerini de içermektedir.
Projenin Hedefleri:
Çeşitli paydaş gruplarının katılımıyla oluşturulan “İmece Halkaları” ile aşağıda belirtilen konularda “farkındalık” yaratmak amaçlanır:
• İnsan onuru ve saygınlığı konularında anlayış, kültürel duyarlılık, kültürlerarası hoşgörü edinme,
• Farklı sorun alanlarında tarihsel derinliği olan bir bakış açısı kazanma,
• “Ekip Ruhu”nu ve “Sorun çözme sistematiği”ni öğrenme,
• Kalite felsefesini anlama ve kalite araçlarını etkin kullanabilme, kalite döngüsü PUKÖ’yü (Planla, Uygula, Kontrol ederek Önlem al ve hayata geçir) öğrenip uygulama,
• Çevre duyarlılığı ve teknoloji okuryazarlığı kazanma,
• Yaratıcılığını geliştirme; özgün ve yenilikçi tasarım gücünü kazanma ve ortaya koyma,
• Zaman, Toplantı, Çatışma, Stres ve Portföy Yönetimini öğrenme,
• Etik anlayışın geliştirme, fikrî haklara saygı göstermeyi ve alıntı yapmayı öğrenme,
• İletişim konusunda yetkinlik kazanma,
• Farklılıkların öneminin ayırdında olma ve barışçı bir ruh geliştirme,
• Beden, ruh ve kafa üçlüsünün eşit ve dengeli beslenmesi için gerekli bilgi, beceri ve tavrı kazanma.
• Çalışılan projenin amaç, içerik, yöntem ve sonuçlarını önerilerle birlikte son derece değişik ve yaratıcı bir biçimde paylaşıma açmak. Hayal gücünü ve yaratıcılığı en üst düzeyde kullanarak, bir “Martı Jonathan Livingston” gibi sınırların dışına uçma ve
• Yapılan çalışmayı yalnızca ulusal değil; uluslararası platformlarda da sunabilme becerisi edinip ulusal ve uluslararası tanınırlık kazanma.
Diğer Benzeri Projelerden Farklılıkları:
2003-2004 Eğitim-Öğretim yılında başlayan Bilişimci Martı Projelerinin benzerlerinden farklı yanlarını şöyle sıralamak mümkün:
• Türkiye’den başlayan, Türkiye kaynaklı bir projedir.
• Yüzyüze olduğu gibi hibrid ve uzaktan eğitimle yol alabilir.
• Bir ekip/takım çalışması olup “İmece” ile yürütülür. Yöntem; kalite araçlarıyla ve analitik düşünce sistemiyle işler.
• Çağın gerekleri, teknoloji ve mevcut güncel sorunların değişimi nedeniyle durgun ve katı değil, sürekli değiştirilip iyileştirilen bir projedir.
• Yönlendirmeli bir projedir: Katılımcıların adım adım, neyi, ne zaman yapılacakları bellidir. İlk eğitimin ardından yol haritası çizimine destek verilir. Her ay yapılan Zoom toplantılarıyla tüm ekipler bir araya gelir ve birlikte, küresel çözümlere yöneltilirler. Ulusal ve uluslararası yardımlaşma ön plandadır.
• Teknoloji odaklı bir projedir. Kayıt, iletişim, araştırma, veri toplama, veri çözümleme ve paylaşım hep sanal ortamla, bilişim desteğiyle yürütülür.
• Öğrenmek, hayal etmek, üretmek, icat etmek ve başarıyı paylaşmak amaçlı bir çalışmadır. Ödül ve/ya başarısızlık kaygısı yoktur. Rekabet sadece “kendisi ile yarışmak” anlamındadır.
• Projesini tamamlayan her ekip mutlaka “Başarı sertifikası” alır. Bu sertifikalar arzu edilirse e-ortamda, ya da kurumda düzenlenen ‘Ödül Töreni’nde verilir. Koşullar uygunsa, proje destekçisi WCTQEE tarafından iki yılda bir Hindistan’da, CMS’da düzenlenen öğrenci konvansiyonuna katılarak sertifikalar o ortamda sunulur.
Hedef Kitle:
1. Bilişimci Martılar: Ana sınıfından lise sonuncu sınıfa kadar, yani K-12 sınıflarında okuyan öğrenciler (5-10 öğrenci), 2 lider öğretmen ve 2 veliden oluşur. Resmi ve özel okullar için ayrı gruplar oluşturulmaz.Değerlendirme ölçütleri yaş gruplarına göre farklılık gösterir.
2. Lider Martılar: Üniversite (Lisans ve lisans üstü) öğrencileri:
• Hizmet öncesi eğitimde olan öğretmen adaylarış
• Farklı fakültelerde okuyan öğrenciler de kendi ekiplerini kurarak katılabilirler. Örneğin; mühendislik, mimarlık, spor, hukuk, Fen-Edebiyat fakültelerinin öğrencileri.
• Yüksek lisans öğrencileri.
3. Engelsiz Martılar: Tüm yaş gruplarından engelli öğrenci ve/ya bireyleri içerir.
4. Toplum Martıları: Yerel yöneticiler, Sivil Toplum Örgütlerinin (STÖ) üye ve liderleri, İş insanları, Şirketler, Sitelerde-mahallelerde oturan aileler.
Temalar:
Proje temaları yerelden küresele, dünyamızın ve/ya ülkemizin o yıl yaşanan genel sorunlarına odaklı olarak belirlenir. Bu yıl genel anlamda tek bir alan; “TEKNOLOJİ VE BİZ!” temelli projeler kabul edilmektedir. Ana tema;
“YAPAY ZEKANIN (YZ) YARARLARI VE FARKLI ALANLARDA NASIL KULLANILABİLECEĞİ
YAPAY ZEKANIN (YZ) OLASI ZARARLARINA KARŞI ÜRETİLEBİLECEK ÇÖZÜM YOLLARI”
olarak belirlenmiştir.
Yöntem ve Adımlar:
Proje; PUKÖ kalite döngüsüne uygun olarak yürütülür. 15 Kasım, 15 Ocak tarihleri arasında yapılan kayıtlar sonrasında ekip üyelerine ilk eğitim sanal ortamda projenin tasarımcısı ve koordinatörü tarafından verilir. Yıl boyu yönlendirmeler devam eder. Ekipler önce “Plan” yapmanın önemini anlayarak yol haritalarını çizer, sonra veri toplama ve çözümleme adımına gelirler. Başarının kendilerince tanımını yapan ekip bu doğrultuda yol alır. Veri toplama araçlarını saptayıp geliştirerek veri çözümlemeleriyle etkinliklerine geçer, çözüm için geliştirilen strateji ve taktikler uygulanır. İşe yarayanlar devam ederken, işe yaramayan stratejilerden vaz geçilir ve sürekli olarak iyileşmeye dayalı bir süreç başlar. Aynı zamanda yapılan yazılır, yazılan yapılır. Başarı oranı saptanır ve paylaşılır. Değişimi belgelemek için bu şarttır. Tüm yapılanlar, çalışmanın başlamasından üç ay sonra Blog ve/ya Web sayfasına yerleştirilmeye başlanır. Haziran ayı sonunda biten projelerin içerik paylaşımları yaş grubuna göre; Web sayfası, Blog veya sadece Power Point sunum olarak önce ekipler ve jüri üyeleriyle paylaşılır.
“İlk değerlendirme” sonunda “Akran” ve “Jüri değerlendirmesi”ne katılmaya hak kazanan projeler yaz aylarında 2 ay süren bir değerlendirme sürecine girer. Bu sürece giren her proje “Başarılı” sayılır ve “Başarı Sertifikası” almaya hak kazanır. Değerlendirmeler Eylül ayında ekipler ve toplum geneliyle paylaşıma açılır. Bu projede para veya hediye gibi maddi ödül yoktur. Kazanılan bilgi, beceri, imece ruhu ve uluslararası tanınma en büyük kazanç olarak algılanır.; bir de kazanılan uluslararası tanınma!
Projeya katılmak için:
Projeye katılmak isteyen ekipler YİMEDER’e belli bir miktar bağış yaparak (Devlet okulları minimum 2.500, Özel okullar minimum 5.000 Liralık bağış yaparak) “Proje Paydaşı” olurlar. Bu bağış karşılığında proje eğitim, danışmanlık ve yönlendirmelere ek olarak bazı kaynak kitaplar da okul kitaplığına hediye edilir.
Şimdiye dek ağırlıklı olarak ulusal ve uluslararası K-12 okulları, üniversiteler, TEGV-TOFD gibi sivil toplum kuruluşlarının (STK) yönlendirdiği 500’den fazla Bilişimci Martı projesi tamamlandı. Yalnızca Türkiye’den değil Hindistan’dan, Nepal’den, ABD’den, Birleşik Krallık’tan, Güney Afrika’dan, Tayland, Kıbrıs ve Sri Lanka’dan okullar, üniversiteler ve STK’lar projede yer aldı.
Projenin benimsenen sloganları:
“Gençleri yetkilendirmek esas hedefimiz” ve “Kendimizle yarış, başkalarıyla işbirliği”.
Değerlendirme:
Üç aşamalı olarak gerçekleştirilen değerlendirmenin ilk adımı Projenin yürütücüsü Hayal Köksal tarafından gerçekleştirilir. Bu, proje ekiplerinden hangilerinin en başta belirtilen genel kurallara uygun davranıp davranmadıklarının belirlenmesi aşamasıdır. Proje süreci boyunca yapılan genel duyuru ve uyarılara uymayan ekipler değerlendirmeye alınmaz, başarılı da sayılmaz. Eş- ve jüri-değerlendirmesine girecek ekipler şu ölçütler dikkate alınarak değerlendirmeye davet edilir.
Eş- değerlendirmesinin ölçütleri:
• Zamana ve kurallara uyma,
• Proje sürecini gereğince izleme,
• Proje paylaşım şekillerini ve dokümanların teslimini gereğince ve zamanında yapma,
• İletişimde özenli olma,
• Özgün bir proje ortaya koyma.
Eş değerlendirmede tüm ekipler düzeylerine bağlı olarak birbirlerini değerlendirir. Aynı okuldan katılan ekipler sadece kendi okulları dışındaki ekipleri değerlendirebilir. Bu değerlendirmenin %50’lik kısmını oluşturur.
Jüri değerlendirme aşaması ise; aşağıda belirtilen ölçütleri temel alarak, ulusal ve uluslararası onursal jüri üyeleri tarafından yapılır. Toplam değerlendirmenin diğer %50’lık bölümünü oluşturur. Değerlendirme Ölçütleri:
• İmece Halkası sistematiğini ve kalite araçlarını doğru uygulama
• Düzeye uygunluk
• Yaratıcılık ve özgünlük
• Bilimsellik
• İşbirliği ve hissedilen ekip ruhunun düzeyi.
Şimdiye dek gerçekleştirilen projeler, ödül törenlerinin resimleri ve proje linklerinden ekiplerin yansımaları web sitesinden görülebilir (https://bilisimcimartilar.com/projeler/).
Projenin Destekçileri:
Bu bağlamda ilk beş yıl Microsoft Türkiye projenin destekçisi; ilk on yıl yürütücüsü Sürekli Gelişim Derneği (SüGeDer) ve son on yıldır Yenilikçi İmece Derneği (YİMEDER) projenin uygulayıcı-destekçileri olmuştur. Önce Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV), 2007-2012 yılları arasında Türkiye Omurilik Felçlileri Derneği (TOFD), İngilizce Eğitimi Derneği (İnged), Sarıyer Ortopedik Engelliler Derneği, Doğan Reklamcılık varlıkları ve paylaşımlarıyla en büyük destekçilerimiz olmuşlardır.
Yurt dışından ise; “Eğitimde Mükemmellik ve Toplam Kalite Dünya Konseyi (World Council for Total Quality & Excellence in Education)”, Hindistan’ın Lucknow kentinde 18 farklı yerleşkede kurulmuş 65 bin öğrencisiyle Guinness Rekorlar kitabına “Dünyanın en büyük okulu” olarak girmiş, 2002 UNESCO Barış Eğitimi Ödüllü “City Montessori School (CMS)” yönetimi ve kırk bin takipçisiyle “Human Dignity & Humiliation Studies” ve “World Dignity University Inisiyatifi” de projemizi tanıtan ve destekleyen kurumlardır.
Bilişimci Martılar Projesinin Katılımcı Öğrencilere Kazandırdıkları
İlk yıllarda eğitimlerin yüz yüze Microsoft binasında verildiği “Bilişimci Martılar Proje Eğitimi” ve “Web sayfası Eğitimi”, son yıllarda Zoom ile sanal ortamda gerçekleştiriliyor. Gereksinim duyan ekipler genel koordinatör Hayal Köksal’ı Zoom toplantısıyla okullarına davet ederek kendilerine eğitim vermelerini talep edebiliyorlar.
Özetleyecek olursak; 21 yılda 510 proje ekibi Bilişimci Martı Projeleri felsefesi ve süreci içinde yoğuruldu. Her ekipte ortalama 8 öğrenci, 2 öğretmen olduğu düşünülürse beş binden fazla eğitim paydaşı doğrudan bu projeyle ilgili çalışma yapmış bulunuyor. Ailenin ve çözüm üretirken okul ve diğer ilgili kuruluşlardaki kişilerin de yer aldığı göz önüne alınırsa projenin büyük bir grubu etkilediği kolayca anlaşılabilir. Engellilerin içinde olduğu, toplumla buluşmuş projeler lisans üstü sınıflara doğru da kayarak çıtasını hayli yükseltmiş durumda. Ekipler öğretmenlerinin/liderlerinin kolaylaştırıcılığında yılın son günlerinde başlattıklarını projelerini Haziran ayı sonunda bitiriyorlar. Tüm yapılanların bir PPT, bir web veya Blog sayfasında paylaşıldığı projeleri herkes ziyaret edebiliyor. Önce proje tasarımcısı Hayal Köksal’ın süreçler konusundaki onayından geçen proje web sayfaları sırasıyla her ekibin sonrasında ise ulusal ve uluslar arası jüri üyelerinin kontrolünden geçiyor, değerlendiriliyor ve projeyi bitiren herkesin bir “Kazanan” olduğu projede en son “En …. Halka/Proje”ler paylaşıma açılıyor. Kazananların isim ve web sitelerinin adreslerinin yer aldığı “Basın Bildirisi” de her yıl www.bilisimcimartilar.com adresinde yerini alıyor
Bu projenin para ödülü yoksa da; bireysel ve kurumsal kazanımı çok! Gerçekten her şeyin para ya da maddiyat olmadığını yeni kuşaklara öğretmek önemli bir misyon. İmece’nin gücü bu projenin temeli. Proje sonunda “Başarı Sertifikası” alan öğrenciler bu uluslararası imza ve mühürlü sertifika ile yurt dışındaki lise ve kolejlere girişte onlara öncelik getiren; bir “sosyal sorumluluk projesi” içinde yer almış olduklarının kanıtını sunabiliyorlar.
NASIL KATILACAKSINIZ?
K-12 okullarında: Katılacak okulun lider öğretmeni ve/ya kurucusu/Müdürü doğrudan Hayal Köksal ile temasa geçer (Cep: 0 532 373 84 87, [email protected]). İlk görüşmeden sonra işbirliği olacaksa gerekli formlar kuruma ve/ya sorumlu lidere gönderilir ve süreç başlar.
Üniversitelerde öğrenciler kendi ekiplerini kurarak ve/ya Bölüm, başkanı, Dekan veya dersin hocası doğrudan Hayal Köksal ile iletişime geçerek (Yukardaki kanallardan) projeye katılır.
Sivil Toplum Kuruluşları, İş Dünyası ve/ya yerel yönetimler de aynı yolu izlerler. Projeye katılım için koşullar ve adımlar için mutabakata varmak gerekmektedir.
KAYITLAR 15 KASIM 2024-15 OCAK 2025 TARİHLERİ ARASINDA YAPILIR.
PROJELER 20 HAZİRAN 2025 TARİHİNDE TESLİM EDİLİR. YÖNLENDİRMELİ BİR PROJE OLDUĞUNDAN HER ADIMDA İSTEYEN EKİPLERE EKSTRA DANIŞMANLIK VERİLİR.
BAŞARILAR. DİLERİZ.
Doç. Dr. Hayal KÖKSAL Mehmet GÜL
Proje Tasarımcısı ve Koordinatörü Bilişim Teknolojileri Danışmanı
www.bilisimcimartilar.com
[email protected] [email protected] [email protected]